شماره واتس آپ: +98-9172759827 
آي دي تلگرام: @Saeid_afrod
-
*مقدمه*
در قلب زاگرس و در بستر طبیعتی سرسبز و کوهستانی، شهری آرمیده که روزگاری مرکز علم، طب، فلسفه و تمدن ایران‌زمین بوده است. بلادشاپور، شهری کهن با پیشینه‌ای درخشان در دوران ساسانی، امروز تنها باقیمانده‌هایی از شکوه دیروز خود را در دل خاک و سنگ حفظ کرده است. این مقاله به معرفی، بررسی تاریخی، فرهنگی و گردشگری این شهر باستانی می‌پردازد؛ شهری که اگرچه در غبار زمان محو شده، اما هنوز صدای تمدن از دل دیوارهایش به گوش می‌رسد.
- ### ۱. موقعیت جغرافیایی بلادشاپور بلادشاپور در جنوب غربی ایران و در استان کهگیلویه و بویراحمد واقع شده است. این شهر باستانی در نزدیکی شهر دهدشت امروزی و در دشتی وسیع با چشم‌اندازهای طبیعی زیبا قرار دارد. آب‌وهوای معتدل کوهستانی، رودخانه‌ها، و پوشش گیاهی متنوع از ویژگی‌های طبیعی این منطقه هستند که آن را به یکی از نقاط زیست‌پذیر و حاصل‌خیز ایران باستان تبدیل کرده بود.
### ۲. تاریخچه و بنیان‌گذاری
بلادشاپور در دوران ساسانی، در زمان پادشاهی شاپور اول (۲۴۰–۲۷۰ میلادی) ساخته شد. نام شهر نیز برگرفته از همین پادشاه است: *”بلاد شاپور”* یعنی شهرِ شاپور. این شهر یکی از معدود نمونه‌های شهرسازی منظم دوران ساسانی است که با نقشه‌ای هندسی و خیابان‌بندی منظم طراحی شد.
در زمان ساسانیان، بلادشاپور از مراکز مهم پزشکی، فلسفه و حکمرانی بوده و حتی برخی منابع آن را از مهم‌ترین مراکز علمی ایران در قرون اولیه میلادی می‌دانند.
### ۳. اهمیت علمی و فرهنگی
یکی از ویژگی‌های منحصربهفرد بلادشاپور، *دانشگاه و بیمارستان بزرگ* آن بود که به گفته مورخان، پزشکان ایرانی، رومی، هندی و سریانی در آن به آموزش و درمان مشغول بودند. بلادشاپور نخستین محل تاسیس یک دانشگاه بین‌المللی در جهان به‌شمار می‌آید که در آن طب، فلسفه، نجوم و ریاضیات تدریس می‌شده است.
در قرن سوم میلادی، بسیاری از پزشکان نسطوری و سریانی از منطقه انطاکیه به این شهر مهاجرت کردند و این موضوع باعث رشد دانش پزشکی در این منطقه شد. گفته می‌شود که بعضی از متون یونانی و هندی برای نخستین بار در این دانشگاه به زبان پهلوی ترجمه شدند.
### ۴. معماری و شهرسازی
شهر بلادشاپور دارای طراحی شهری بسیار منظم و پیشرفته‌ای برای زمان خود بوده است. خیابان‌های راست و متقاطع، بازارها، حمام‌ها، کاخ‌ها و نظام آبرسانی دقیق از ویژگی‌های مهم آن به‌شمار می‌رود. آثار به‌جامانده از این شهر نشان می‌دهد که دیوارهای سنگی عظیم، طاق‌های بزرگ و آجرکاری‌های تزئینی در ساخت‌وسازهای شهر رایج بوده‌اند.
یکی از شاهکارهای معماری بلادشاپور، *حمام کهیار* است که ساخت آن به دوره‌ی صفویه بازمی‌گردد اما بر روی ویرانه‌های ساسانی ساخته شده است.
### ۵. وضعیت امروزی بلادشاپور
امروزه بلادشاپور در نزدیکی شهر دهدشت قرار دارد و ویرانه‌های آن در محدوده‌ای به وسعت بیش از ۳۵ هکتار گسترده شده‌اند. با وجود آن‌که بسیاری از بخش‌های شهر به زیر خاک رفته‌اند، اما هنوز هم آثار ارزشمندی از جمله دیوارهای کهن، طاق‌های عظیم، و بقایای بازارها و خانه‌ها باقی مانده‌اند.
این منطقه در سال‌های اخیر مورد توجه باستان‌شناسان قرار گرفته و چندین فصل کاوش در آن انجام شده است. با این حال، نبود امکانات حفاظتی و مدیریت گردشگری، موجب تخریب تدریجی این میراث ارزشمند شده است.
### ۶. بلادشاپور و گردشگری فرهنگی
بلادشاپور پتانسیل بسیار بالایی برای جذب گردشگر دارد. نزدیکی آن به شهر دهدشت، وجود آثار تاریخی متعدد، و اقلیم زیبا، این منطقه را به مقصدی منحصربهفرد برای گردشگری فرهنگی و تاریخی تبدیل کرده است. اگر زیرساخت‌های مناسب در این منطقه فراهم شود، می‌توان امیدوار بود که بلادشاپور به یک قطب گردشگری تاریخی در جنوب ایران تبدیل گردد.
گردشگرانی که به دیدار بلادشاپور می‌آیند، می‌توانند در کنار بازدید از ویرانه‌های باستانی، از جاذبه‌های طبیعی اطراف مانند رودخانه‌های فصلی، کوه‌های سرسبز و روستاهای بکر منطقه نیز بهره‌مند شوند.
### ۷. ثبت ملی و جهانی
بلادشاپور در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و تلاش‌هایی برای ثبت جهانی آن در فهرست میراث یونسکو صورت گرفته است. ثبت جهانی این اثر نه‌تنها باعث حفظ بهتر و سرمایه‌گذاری در آن خواهد شد، بلکه به شناساندن این شهر کهن در سطح بین‌المللی نیز کمک شایانی خواهد کرد.
### ۸. تهدیدات و نیازهای حفاظتی
از تهدیدات جدی که این شهر را تهدید می‌کند، می‌توان به ساخت‌وسازهای غیرمجاز، حفاری‌های غیرقانونی، فرسایش طبیعی و نبود نگهبانی دائمی اشاره کرد. همچنین، آگاهی پایین عمومی نسبت به ارزش تاریخی منطقه، مانعی در مسیر حفاظت از این میراث فرهنگی است.
### ۹. بلادشاپور، الگویی برای آینده
بلادشاپور تنها یک شهر باستانی نیست؛ نماد تعامل علم و فرهنگ، پل میان شرق و غرب، و یادگاری از دوره‌ای است که ایران یکی از مراکز علمی جهان بوده است. بازشناسی و بازسازی این شهر می‌تواند الهام‌بخش نسل امروز در احیای شکوه فرهنگی ایران باشد.
### نتیجه‌گیری
بلادشاپور نمونه‌ای درخشان از تمدن ایرانی در دوران ساسانی است که امروزه، در دل طبیعت بکر کهگیلویه و بویراحمد، در انتظار کشف دوباره ایستاده است. این شهر با پیشینه‌ای علمی، فرهنگی و معماری غنی، شایسته توجه بسیار بیشتر از آن چیزی است که امروز نصیبش شده است.
سرنوشت بلادشاپور، نه‌تنها بخشی از تاریخ ایران، بلکه آینه‌ای از هویت ماست. بیاییم دست در دست یکدیگر، این میراث ماندگار را از فراموشی برهانیم.
دیدگاه‌ها (0)